Wat is spam mail en wat kun je er tegen doen?
- Lees hier meer over spam mail en spamfilters
Ongewenste spam mail
Bijna iedereen ergert zich eraan: spam. Deze ongewenste e-mail komt regelmatig in onze mailboxen terecht. Sinds het midden van de jaren negentig zijn vervelende reclameboodschappen een vast onderdeel van het e-mailverkeer. Maar wat is spam en waarom wordt spam verzonden? En, nog veel belangrijker: hoe kun je spam mail met een spamfilter verwijderen of blokkeren?
Spam mail: dit is het
Spam mail (ook wel junk mail genoemd) omvat het ongevraagd en ongewenst verzenden van berichten langs elektronische wegen. Deze berichten worden meestal per e-mail naar talloze ontvangers gestuurd. Het grootste deel hiervan is ongevraagde bulk mail, zoals kettingbrieven en ongevraagde commerciële mail. Dergelijke e-mails zijn meestal bedoeld om ontvangers aan te moedigen een bepaald product te kopen, persoonlijke informatie te delen, op een link naar een website te klikken of een bijlage te openen.
Op het hoogtepunt, zo’n tien jaar geleden, bestond meer dan 90% van het e-mailverkeer ter wereld uit spam. Intussen is dit gedaald naar circa 55% (2017), aldus Symantec.
Dat de hoeveelheid spam is afgenomen, is het gevolg van hardnekkig optreden tegen verzenders van spam. Ook hanteren netwerkproviders een steeds betere aanpak voor spambescherming en grijpen autoriteiten steeds vaker strafrechtelijk in om spam te bestrijden.
De term spam komt van de bijnaam voor een Amerikaans merk van ingeblikte ham (Spiced Ham), die de beroemde comedygroep Monty Python inspireerde tot een intussen legendarische sketch. Hier wordt de term spam zo vaak gebruikt, dat een normaal gesprek niet meer mogelijk is. Dit is te vergelijken met spam mail, want dat verstoort ook vaak op nutteloze manier de rest van je e-mailverkeer.
Diverse soorten spam mail
Spam is weliswaar niet beperkt tot e-mail, maar komt hier wel het meest voor. De verspreiders worden spammers genoemd. Zij gebruiken meestal speciale computerprogramma's: spambots of e-mail-harvesters. Veel spam mail bevat advertenties voor (vaak dubieuze) producten, valse meldingen, links naar phishingsites of malware.
We kunnen de meest voorkomende vormen van spam in vier groepen verdelen:
- Reclame: leveranciers van goedkope horloges (die bekende luxemodellen nabootsen), medicijnen zonder vergunning (vaak viagra) of illegale content maken vaak gebruik van spam om reclame te maken voor hun producten. Deze spam mail bevat meestal links naar ogenschijnlijk gratis aanbiedingen, waar vervolgens verborgen abonnementen aan vast zitten. Of ze beloven je een manier om snel rijk te worden. In dit laatste geval moet je dan iets tegen betaling downloaden. Alleen de spammer wordt er rijk van, jij nooit.
- Valse berichten: veel spam mail bevat oproepen, waarschuwingen of verhalen die niet kloppen. In het Engels worden ze hoax genoemd. De inhoud van dergelijke mails is vaak geheel fictief of sterk overdreven. Als de ontvangers dit bericht verspreiden, ontstaat een sneeuwbaleffect.
- Phishing: deze vorm van spam stelt dat de afzender van het bericht een betrouwbaar bedrijf is (meestal een bank of creditcardmaatschappij). De ontvanger wordt gevraagd persoonlijke informatie te verstrekken, zoals inloggegevens of creditcardgegevens, inclusief de bijbehorende wachtwoorden. Daarom bevatten deze spam mails vaak links die verwijzen naar websites die bijna identiek zijn aan de site van een echte bank. Maar zodra je daar persoonlijke gegevens invoert, komen die in handen van cybercriminelen.
- Malware: deze schadelijke programma’s (ook bekend als evilware of junkware) komen vaak via spam mail op computers terecht. Malware omvat computervirussen en wormen, Trojaanse paarden en spyware. Door programma's, links of e-mailbijlagen te openen, start je het programma dat vervolgens je systeem infecteert. De schadelijke software kan dan alleen nog verwijderd worden door antivirusprogramma's of via zeer speciale softwareprocedures.
Waarom ontvangt je spam mail?
Veel gebruikers vragen zich af waarom er zoveel spam naar hun e-mailadres wordt gestuurd. In de meeste gevallen kun je er nauwelijks iets aan doen. Spambots en harvesters zoeken op internet systematisch naar e-mailadressen. Als ze een adres tegenkomen, wordt het opgeslagen voor toekomstige spam mail. Wanneer de e-mailaccounts van vrienden en kennissen gehackt worden, kan ook jouw adres in de handen van spammers vallen. Het adresboek van het gehackte mailaccount wordt naar de ontvangerslijst voor spam mail overgebracht.
Veel gebruikers zijn bovendien nalatig en worden daarom doelwit van spammers en spambots. Bij inschrijving voor loterijen mag de organisator vaak de opgegeven e-mailadressen gebruiken voor reclamedoeleinden, in overeenstemming met zijn algemene voorwaarden. Veel online loterijen zijn zelfs uitsluitend bedoeld om adressen voor het verzenden van spam te vergaren. Ook door je eigen adres achter te laten op websites, sociale netwerken, forums, chatgesprekken of commentaren, word je een eenvoudig doel voor harvesters.
Spamfilter – zo voorkom je spam
Je kunt jezelf niet volledig verdedigen tegen het ontvangen van spam mail. Te veel spammers en spambots sturen dagelijks berichten. Maar er zijn procedures en trucs die je kunt gebruiken om de hoeveelheid spam te verminderen. Voer bijvoorbeeld je belangrijkste e-mailadres alleen ergens in als dat echt nodig is. Gebruik het adres niet voor twijfelachtige loterijen of voor registratie op onbekende websites. Om je voor minder belangrijke internetdiensten te registreren, kun je een tweede e-mailadres gebruiken. Zo bescherm je het postvak van je ‘hoofdadres’ tegen spam mail.
Vermijd ook het publiceren van je belangrijkste e-mailadres op websites. Als je dit e-mailadres tóch opgeeft, doe dit dan alleen op beveiligde websites en communities. Soms helpt het om je mail een andere spelling te geven, bijvoorbeeld ‘(at)’ of ‘AT’ in plaats van de @ te gebruiken. Je kunt ook ‘punt’ of ‘point’ vermelden in plaats van de echte punt voor de extensie. Sommige spambots herkennen deze truc echter al en kunnen alsnog het juiste e-mailadres genereren. Als alternatief kun je ook je e-mailadres als afbeelding weergeven. Er is helaas geen manier om volledige bescherming tegen spam te bieden.
Hoe werkt een spamfilter?
Een spamfilter is een stukje software dat ongewenste berichten detecteert en sorteert. Dergelijke spamfilters worden gebruikt door professionele e-mailproviders en e-mailprogramma's. Veel van deze programma's doen dit via een automatische controle van de inhoud van mails, de blacklist-methode. Deze methode maakt gebruik van een woordenlijst met typische spamuitdrukkingen en –zinnen, een zwarte lijst dus (vandaar de term blacklist-methode). En er zijn nog andere methoden om spam te detecteren. Maar geen enkele methode kan garanderen dat spam automatisch en altijd wordt gedetecteerd. Bovendien gebeurt het regelmatig dat spamfilters ook gewenste mails als spam classificeren. Tegelijkertijd komen sommige spam mails alsnog in je reguliere postvak terecht. We raden desondanks altijd aan om een spamfilter te gebruiken.
Spam mail opsporen en verwijderen
Als je spam niet door een spamfilter is tegengehouden, moet je de spam mail natuurlijk alsnog zelf herkennen. Alleen een ervaren afhandeling van spam mail biedt betrouwbare bescherming. Veel e-mails herken je al als spam door hun onderwerp: vaak wijst het bijvoorbeeld op een prijs, op suggestieve inhoud of op allerlei manieren om geld te besparen. Is zo’n mail door je spamfilter gegaan? Dan kun je hem alsnog handmatig als spam markeren en naar de spam map verplaatsen. Het filter voegt het vervolgens automatisch toe aan de lijst en zal in de toekomst zulke e-mails alsnog herkennen en tegenhouden.
Klik hoe dan ook nooit op een link van een verdachte e-mail en open ook geen bijlagen. Onbekende afzenders en vreemd klinkende onderwerpregels duiden vaak op spam.
Heb je tóch per ongeluk malware geopend? Dan kan alleen een antivirusprogramma je computer beschermen. Deze software is ontworpen om bekende virussen, Trojaanse paarden, wormen, spyware en andere schadelijke programma’s op te sporen. Telkens wanneer een malwareprogramma toegang probeert te krijgen tot een computer, blokkeert het antivirusprogramma dit proces. Een antivirusprogramma is één van de fundamentele veiligheidsmaatregelen van een computer. Maar de software kan alleen reeds bekende malware effectief identificeren en blokkeren en biedt dus nooit absolute veiligheid.
Zorg er ook voor dat je besturingssysteem altijd actueel is, met de nieuwste updates die beveiligingslekken uitsluiten. Daarnaast raden we je aan een frequente back-up te maken van de belangrijkste gegevens op je computer, bij voorkeur op een extern medium of een cloud storage. Als het systeem is beschadigd door kwaadaardige programma's, heb je dan ten minste nog een back-up.
Kortom, als je jouw computer zo goed mogelijk wilt beschermen tegen spam mail en de gevolgen daarvan, heb je zowel een spamfilter nodig als een anti-malwareprogramma en een back-up. Ook is het voor de veiligheid van de verzonden inhoud van je e-mails belangrijk om je e-mails te versleutelen met PGP of SSL. Bovendien is voorzichtigheid de beste bescherming bij het verstrekken van je eigen e-mailadres en het openen van verdachte mail.