Met rsync serverback-ups maken

Waarom is het belangrijk back-ups te maken?

Als je niet regelmatig serverback-ups maakt, kun je verloren bestanden ook niet herstellen. Back-ups zijn daarom een belangrijk onderdeel van de serverplanning. Eén van de talrijke beschikbare back-upoplossingen is het synchronisatieprogramma/-protocol rsync. De gratis toepassing met GPL-licentie kopieert gegevens uit een bronmap naar de gewenste doelmap – lokaal of via een netwerk. Daarbij worden de bestandsgrootte en het aanmaaktijdstip van alle bestanden in de bron- en doelmap vergeleken, zodat bij de synchronisatie alleen gewijzigde bestanden worden gekopieerd. Het voordeel is dat deze incrementele back-upvariant snel kan worden uitgevoerd en weinig opslagruimte in beslag neemt.

Gegevensoverdracht tussen verschillende systemen

Tussen bron- en doelmap wordt standaard gecommuniceerd door het overdrachtsprotocol TCP (poort 873), mits er al een actieve rsync server bestaat. Ook de toegang via een niet versleutelde Remote Shell (RSH) of een versleutelde Secure Shell (SSH) is zonder problemen mogelijk. Rsync draait op alle gebruikelijke UNIX-besturingssystemen en op basis van Cygwin – een reproductie van de Linux-software-interface – kan het programma ook op Windows-systemen draaien. Bovendien zijn er diverse synchronisatieprogramma’s voor Mac OS X, Windows en Linux die gebruikmaken van het rsync-protocol. Met de software rsnapshot kunnen bijvoorbeeld complete back-ups van meerdere niveaus worden gemaakt. Dit programma maakt ook gebruik van de kopieerkunsten van rsync en creëert zogenaamde hardlinks van alle gekopieerde bestanden, die geen fysiek geheugen in beslag nemen. Wijzigingen in bestanden zorgen ervoor dat eerst de desbetreffende hardlinks worden ontbonden.

De doelmap waarin de back-up moet worden gekopieerd, kan zich zowel op dezelfde computer als op een extern opslagmedium bevinden. Afhankelijk van de hoeveelheid bestanden kan dat een externe harde schijf zijn of een andere server; bijvoorbeeld als er een spiegelserver moet worden gemaakt. Dankzij de snelle, gecomprimeerde gegevensoverdracht is rsync in het bijzonder een aanrader bij vergelijkingsbewerkingen met servers of apparaten met zwakke gegevensbinding. Ook is het programma zeer geschikt om te gebruiken bij de overdracht tussen twee computers in een datacenter. Dit zijn de voordelen van back-ups maken met rsync:

Geen dagelijkse onderhoudswerkzaamheden vereist
Gecomprimeerde gegevensoverdracht in het netwerk
Mogelijke bandbreedtebegrenzing van het opslagproces
Veilige overdracht via SSH-verbinding
Overdracht van grote hoeveelheden gegevens probleemloos mogelijk
Snel terugzetten van de back-ups

rsync configureren op Linux-servers

Om rsync op Linux-besturingssystemen te gebruiken, installeer je het protocol in het gelijknamige pakket en maak je back-ups met behulp van terminalcommando’s. Je kunt echter ook toepassingen als Back In Time, rsnapshot (voor regelmatige automatische back-ups) of Unison gebruiken, die de besturing van het back-upproces via een grafische interface mogelijk maken. Hieronder beschrijven we, aan de hand van het voorbeeld Ubuntu, de belangrijkste stappen bij de configuratie en uitvoering van back-upprocessen met behulp van rsync:

Op Ubuntu is rsync standaard geïnstalleerd. Mocht dit niet het geval zijn, dan voer je de installatie uit met het volgende commando:

sudo apt-get install rsync

Als rsync is geïnstalleerd, bestaat er een aantal commando’s waarmee je de bron- en doelmap en de back-upopties kunt bepalen. De syntaxis van de commando’s is als volgt opgebouwd:

rsync -OPTIES/BRON DOEL

De parameter BRON geeft de locatie aan van de bestanden die moeten worden opgeslagen, onder DOEL wordt de doelmap gespecificeerd. De parameter OPTIES vul je in met de gewenste instellingen voor de back-up.

Om alle rechten en eigenaars van de bronbestanden ook in de back-up over te nemen, is de samenvattende optie -a aan te raden. Deze bevat de volgende instellingen:
- -r
  Submappen kopiëren
- -l
  Symbolische snelkoppelingen kopiëren
- -p
  Bestandsrechten overnemen
- -t
  Bestandstijd blijft bestaan
- -g
  Groepsrechten van bronbestand blijven bestaan
- -o
  Eigendomsrechten van bronbestand blijven bestaan
- -d
  Apparaatbestanden overnemen

Andere belangrijke opties voor de configuratie van het back-upproces zijn:
- -h
  Hulp voor nadere toelichting oproepen
- -u
  Bestanden overslaan die nieuw zijn in de doelmap
- -v
  Alle stappen tijdens het back-upproces weergeven
- -n
  Testuitvoering starten
- --bwlimit
  Bandbreedte begrenzen; bijv. --bwlimit=30 (limiet van 30 kbit/s)
- --exclude
  Bestand van de synchronisatie uitsluiten; bijv. --exclude Voorbeeldmap (de map ‘Voorbeeldmap’ wordt niet gesynchroniseerd)
- --delete
  Mappen vergelijken en bestanden die in de bronmap niet meer aanwezig zijn ook in de doelmap wissen.
- --stats
  Na back-upproces een rapport weergeven
Het is raadzaam gebruik te maken van de testuitvoering (-n) en de correctheid van de gebruikte parameters en mappen te controleren; onjuiste gegevens kunnen in het ergste geval het verlies van bestanden tot gevolg hebben. Als sommige bestanden tijdens het proces niet zoals gewenst worden gekopieerd, heeft dat vaak te maken met ontbrekende toegangsrechten. Probeer in zulke gevallen de opdracht uit te voeren als systeembeheerder:

sudo rsync -OPTIES/BRON DOEL

Met rsync back-ups van Windows-servers maken

Het hulpprogramma rsync is voor Windows-gebruikers ook een interessant en voordelig alternatief voor dure back-upsoftware. Om het overdrachtsprotocol te kunnen gebruiken, moet je echter eerst Cygwin installeren. Met behulp van deze reproductie van de Linux-software-interface kunnen diverse Linux-programma’s ook op Windows-besturingssystemen worden gebruikt. Ga bij de installatie als volgt te werk:

Download Cygwin via cygwin.com.

Open het pakketbeheer, selecteer de modules ‘rsync’ en ‘openssh’ en installeer deze. Maak vervolgens een snelkoppeling aan in het startmenu of op het bureaublad.

Open de Cygwin-terminal via de aangemaakte snelkoppeling en start de SSH-configuratie via de opdracht:

ssh-host-config (alleen mogelijk als de prompt met de rechtermuisknop als systeembeheerder is gestart)

Beantwoord de eerste vragen met ‘yes’ en de vraag “Do you want to use a different name?” (Wilt u een andere naam gebruiken?) met ‘no’. Maak vervolgens een nieuwe gebruikersaccount aan door op ‘yes’ te kiezen en voer een persoonlijk wachtwoord in.

Start de SSH-dienst met de opdracht:

net start sshd

Nu is de versleutelde synchronisatie met rsync op Windows geconfigureerd, en kan het programma via de Cygwin-terminal worden gebruikt met behulp van de bekende Linux-opdrachten. Hierbij moet je wel rekening houden met de voor Windows typische paden, gebruikers en groepen.