Wat is een server? De functie en werking van een server

Twee verschillende betekenissen

Het begrip ‘server’ heeft in de informatica een dubbele betekenis. Een server is zowel een computer die bronnen beschikbaar stelt via een netwerk, als het programma dat op deze computer draait. Er zijn dus twee verschillende definities van server:

• Server (hardware) - Een op hardware gebaseerde server is een fysiek apparaat dat verbonden is met een computernetwerk, waarop naast het besturingssysteem een of meerdere op software gebaseerde servers draaien. Een andere naam voor een op hardware gebaseerde server is ‘host’ (Engels voor ‘gastheer’). In principe kan elke computer met serversoftware dienstdoen als host.
• Server (software) - Een op software gebaseerde server is een programma dat een specifieke dienst aanbiedt waar andere programma’s, zogenaamde ‘clients’ (Engels voor ‘klanten’), lokaal of via een netwerk gebruik van kunnen maken. Welke dienst wordt aangeboden, hangt af van de serversoftware. De basis van de communicatie is het client-servermodel. Bij het uitwisselen van gegevens worden service-specifieke transmissieprotocollen gebruikt.

Hoe werkt een server?

Serverdiensten via een computernetwerk worden gerealiseerd op basis van het client-servermodel. Met dit concept kunnen taken onder verschillende computers worden verdeeld en toegankelijk worden gemaakt voor meerdere onafhankelijke eindgebruikers. Elke dienst die beschikbaar is via een netwerk wordt aangeboden door een server (software) die constant stand-by is. Alleen zo kan worden gegarandeerd dat clients, zoals webbrowsers of e-mailprogramma’s, altijd actief toegang tot de server kunnen hebben en de dienst op ieder gewenst moment kunnen gebruiken. Hoe client en server communiceren is afhankelijk van de betreffende dienst en wordt bepaald door een specifiek transmissieprotocol. Dit kan worden verduidelijkt met voorbeelden van gangbare soorten servers:

• Webserver - De belangrijkste functie van een webserver is om websites op te slaan, te verwerken en te leveren aan clients, zoals webbrowsers of zoekmachine-crawlers. De communicatie tussen server (software) en client vindt plaats op basis van het Hypertext Transfer Protocol (HTTP) of de versleutelde variant HTTPS. Doorgaans worden HTML-documenten verzonden, samen met de elementen die deze documenten bevatten (zoals afbeeldingen, stylesheets of scripts). Gangbare webservers zijn de Apache HTTP-server, Microsoft Internet Information Services (IIS) of Nginx.
• Fileserver - Een fileserver is er voor de centrale opslag van de bestanden die voor verschillende clients via een netwerk toegankelijk moeten zijn. Bedrijven maken gebruik van deze vorm van bestandsbeheer, zodat meerdere teams toegang tot dezelfde bestanden hebben. Een fileserver beschermt tegen conflicterende lokale bestandsversies, kan automatisch versies van bestanden maken en kan gebruikt worden voor het maken van een back-up van alle bedrijfsbestanden. Wanneer via internet toegang tot de fileserver wordt verschaft, gebeurt dit met behulp van transmissieprotocollen als FTP (File Transfer Protocol), SFTP (Secure File Transfer Protocol), FTPS (FTP over SSL) en SCP (Secure Copy). In lokale computernetwerken (LAN) wordt gebruikgemaakt van de protocollen SMB (Server Message Block) en NFS (Network File System).
• Mailserver - Een mailserver bestaat uit meerdere softwaremodules die, door samen te werken, e-mails kunnen ontvangen, verzenden, doorsturen en opzoeken. Daarbij wordt over het algemeen het Simple Mail Transfer Protocol (SMTP) ingezet. Gebruikers die toegang willen krijgen tot een mailserver, hebben een e-mailclient nodig, die de berichten van de server verzamelt en in het e-mailpostvak aflevert. Dit wordt gedaan met IMAP (Internet Message Access Protocol) of POP (Post Office Protocol).
• Databaseserver - Een databaseserver is een computerprogramma dat andere programma’s via een netwerk toegang tot een of meerdere databasesystemen verschaft. Bekende software-oplossingen zijn Oracle, MySQL, Microsoft SQL Server, PostgreSQL en DB2. Databaseservers ondersteunen webservers bij de opslag en het aanleveren van data.
• Gameserver - Een gameserver is een server (software) die specifiek is uitgerust voor online multiplayer games. Gameservers beheren de data van de online game en maken een synchrone interactie met de virtuele wereld mogelijk. De hardwarebasis van een gameserver kan zich bevinden in het datacenter van een gespecialiseerde provider of lokaal in het thuisnetwerk.
• Proxyserver - De proxyserver dient als communicatie-interface in computernetwerken. Als intermediair neemt de proxyserver aanvragen van het netwerk aan en stuurt hij deze door via zijn eigen IP-adres. Proxyservers worden gebruikt om de communicatie te filteren, de bandbreedte te controleren, de beschikbaarheid te vergroten door lastenverdeling of om gegevens tijdelijk op te slaan (caching). Bovendien biedt een proxyserver een verregaande anonimiteit, omdat het IP-adres van de client verborgen blijft achter de proxy.
• DNS-server - DNS- of nameservers zijn verantwoordelijk voor de vertaling van namen in een netwerk. Dit is cruciaal voor het World Wide Web, omdat ze hostnamen als www.example.com vertalen in het corresponderende IP-adres.

Theoretisch gezien kan één fysieke machine verschillende soorten servers hosten, maar het is gebruikelijker dat elke server een eigen computer heeft of zelfs is verdeeld over meerdere computers. Zo kan worden vermeden dat de belasting van de hardware van de ene dienst invloed heeft op de performance van de andere dienst.

Wat is server-hosting?

Voor grote bedrijven kan de aanschaf van eigen server-hardware financieel aantrekkelijk zijn. Kleine zelfstandigen en particulieren die een eigen serverproject willen realiseren, maken echter vaak gebruik van gehuurde bronnen. Gespecialiseerde providers bieden huurservers aan in de vorm van verschillende hostingmodellen, waarbij de gebruiker zich geen zorgen hoeft te maken over de werking van de fysieke machine. Het aanbod varieert van dedicated servers, waarvan de hardwarecomponenten exclusief beschikbaar zijn voor één gebruiker, tot shared hosting, waarbij meerdere virtuele klantenservers op een gezamenlijke hardwarebasis worden gehost.